Son on yılda bankacılıkla, yatırımlarla veya kripto para birimleriyle ilgileniyorsanız Bitcoin‘in arkasındaki kayıt tutma teknolojisi olan “Blockchain’den” de haberdar olabilirsiniz. Blockchain (blok zincir) için yapılan en en genel tanımlardan biriyle de karşılaşmış olabilirsiniz: “Blockchain dağıtık, merkezi olmayan, halka açık bir defterdir.”
Blockchain Nedir Kısaca?
En temel anlamıyla Blockchain teknolojisi adından da anlaşılacağı gibi bir blok zinciridir. Bu bağlamda “blok” ve “zincir” kelimeleriyle aslında halka açık bir veritabanından (“zincir”) ve depolanan dijital bilgilerden (“blok”) söz ediliyor. Blockchain üzerindeki “bloklar” dijital bilgi parçalarından oluşur. Bunu da üç bölümde değerlendirebiliriz:
- Bloklar, bir yerden en son işlem yaptığınız tarih, saat ve fiyat gibi işlemlerle ilgili bilgileri depolar.
- Bloklar, işlemlere kimlerin katıldığına ilişkin bilgileri depolar. Geleneksel işlemlerde isminizle kaydedilen bilgiler Blockchain’de gerçek adınızı kullanmak yerine, satın alma işleminiz kullanıcı adı gibi benzersiz bir “dijital imza” kullanarak hiçbir tanımlayıcı bilgi olmadan kaydedilir.
- Bloklar, onları diğer bloklardan ayıran bilgileri depolar. Her blok “hash” denilen eşsiz bir kodu diğer bloklardan ayırmamıza izin verir. Yeni işlemin detayları önceki satın alma işleminizle neredeyse aynı görünse de, benzersiz kodları nedeniyle bloklar ayrılabilir.
Blockchain Nedir Nasıl Çalışır?
Bir blok yeni veriyi sakladığında, Blockchain’e eklenir. Blockchain, adından da anlaşılacağı gibi birden fazla bloktan oluşur. Bununla birlikte, bir bloğun Blokchain’e eklenmesi için dört şeyin gerçekleşmiş olması gerekir:
- Bir işlem yapılmalı.
- Bu işlem doğrulanmış olmalı. Yani bu satın alma işlemini yaptıktan sonra işleminizin doğrulanması gerekir.
- Bu işlem bir blokta saklanmalıdır. İşleminiz kesin olarak doğrulandıktan sonra bloklarda saklanabilir. İşlemin tutarı, karşı tarafın dijital imzası ve sizin dijital imzanız bir blokta depolanır.
- Son olarak bu blokta hash fonksiyonu gerçekleşir. Yani bir bloğun işlemlerinin tümü doğrulandıktan sonra, kendisine hash adı verilen benzersiz bir tanımlayıcı kod verilir.
Tüm bu işlemlerden sonra bu yeni blok, blok zincirine eklendiğinde, herkesin görebilmesi için halka açık hale gelir. Bitcoin Blockchain’ine bakıldığı zaman hangi işlemin, kim tarafından, ne zaman gerçekleştiği herkes tarafından görülebilir.
Blockchain Teknolojisi ve Kripto Paralar
Herkes Blockchain’in içeriğini görebilir. Ancak kullanıcılar bilgisayarlarını Blockchain ağına bağlamayı da tercih edebilir. Bu yapıldığında bilgisayarlar yeni bir blok eklendiğinde otomatik olarak güncellenen blok zincirinin bir kopyasını alır. Bunu yeni bir durum kaydedildiğinde canlı bir güncelleme sağlayan Facebook Haber Kaynağı gibi düşünülebilir.
Blockchain ağındaki her bilgisayarın kendi Blockchain kopyası vardır. Bu da kaydın binlerce yerde tutulduğu anlamına gelir. Blockchain’in her kopyası aynı olsa da, bu bilgiyi bir bilgisayar ağında yaymak, bilginin işlenmesini zorlaştırır. Yani bir hacker’ın bir işlemi değiştirebilmesi için binlerce aynı işlemi değiştirmesi gerekir.
Blockchain Tanımı
Blockchain teknolojisi, güvenlik ve güven konularını çeşitli şekillerde ele almaktadır. İlk olarak, yeni bloklar daima doğrusal ve kronolojik olarak depolanır. Başka bir deyişle, yeni bloklar her zaman Blockchain’in “sonuna” eklenir.
Blok zincirinin sonuna bir blok eklendikten sonra geri dönüp bloğun içeriğini değiştirmek çok zordur. Bunun nedeni, her bloğun kendi bloğunun ve kendisinden önceki bloğun hash değerini içermesidir. Hash kodları dijital bilgileri, bir sayı ve harf dizesine dönüştüren bir matematik işlevi tarafından oluşturulur. Bir işlemin bozulması için bu hash kodunun değiştirilmesi gerekir.
İşte bu yüzden güvenlik çok önemli. Bir bilgisayar korsanının işleminizi herhangi bir yerden düzenlemeye çalıştığını ve bu sayede satın alma işleminiz için iki kez ödeme yapmanız gerektiğini düşünelim. İşleminizin tutarını düzenledikleri anda, bloğun hash’i değişecektir. Zincirdeki bir sonraki blok hala eski hash’i içerecektir ve hacker’ın izlerini örtmek için bu bloğu da güncellemesi gerekir. Ancak bu bir sonraki bloğu da değiştirir ve dolayısıyla güvenlik Blockchain’de üst seviyededir.
Güven konusunu ele aldığımızda ise Blockchain ağları, ağa katılmak ve zincire blok eklemek isteyen bilgisayarlar için çeşitli testler uygular. “Konsensüs modelleri” denilen testler, kullanıcıların bir blok zinciri ağına katılmadan önce kendilerini “ispat etmelerini” ister. Bitcoin tarafından kullanılan en yaygın örneklerden biri “iş kanıtı” yani proof-of-work algoritmasıdır.
Blockchain’i Kim Buldu?
Kriptografik olarak güvenli bloklar halindeki zincir konusunda ilk çalışma 1991 yılında Stuart Haber ve W. Scott Stornetta tarafından yayınlandı. İlk Blockchain ise 2008 yılında Satoshi Nakamoto olarak bilinen bir kişi ya da kişiler tarafından kavramsallaştırıldı.
Blockchain Mimarisi
Blockchain; hash’ler, blok’lar, kriptografi ve kodlardan oluşan bir mimariye sahip. Blockchain mimarisindeki her etken sistemin güvenli ve değiştirilemez olmasını sağlıyor.
Blockchain Nonce Nedir?
Kriptografide bir nonce, kriptografik iletişimde sadece bir kez kullanılabilen rastgele bir sayı olarak karşımıza çıkıyor. Blockchain nonce da aynı şekilde Blockchain siteminde yalnızca bir kez kullanılan rastgele bir sayı olarak tanımlanabilir.
Kripto Para ve Blockchain Nedir?
Bu sistemde, bilgisayarların karmaşık hesaplamalı bir matematik problemini çözerek “iş” yaptıklarını “kanıtlamaları” gerekir. Bir bilgisayar bu problemlerden birini çözerse, Blockchain’e bir blok eklemeye uygun hale gelir. Ancak kripto para dünyasında “madencilik” olarak adlandırılan Blockchain’e blok ekleme işlemi kolay değildir. Şubat ayında açıklanan bilgilere göre bu problemlerden birini Bitcoin ağında çözme ihtimali Şubat 2019’da 5.8 trilyon’da yaklaşık 1 idi.
Proof-of-work hacker’ların saldırısını imkansız kılmaz. Fakat onları bir şekilde işe yaramaz hale getirir. Eğer bir hacker blok zincirine bir saldırı düzenlemek isterse, karmaşık hesaplamalı matematik problemlerini de diğerleri gibi 5.8 trilyon ihtimalin 1’de çözmeleri gerekir. Böyle bir saldırı düzenlemenin maliyeti, muhtemelen kesinlikle faydalarından ağır basacaktır.
Blockchain Uygulamaları
Blockchain blokları, parasal işlemlerle ilgili verileri depolar. Ancak, blok zincirinin aslında başka tür işlemlerle ilgili verileri depolamanın oldukça güvenilir bir yolu olduğu da artık kanıtlandı. Aslında, Blockchain teknolojisi emlak alışverişi kayıtları, bir tedarik zinciri kayıtları ve bir aday için oy kullanma kayıtları da dahil olmak üzere birçok alanda kullanılabilir.
Blockchain Teknolojisi ile Neler Yapılabilir?
İlk olarak 1991 yılında bir araştırma projesi olarak sunulan Blockchain’in yirmili yaşlarının sonlarına yaklaştığını ifade edebiliriz. 2000’li yılların çoğunluğunda olduğu gibi Blockchain teknolojisi, son 20 yılda kamuoyunda oldukça büyük bir ilgi gördü.
Dünyadaki her yatırımcı için Blockchain iş ve devlet faaliyetlerini daha doğru, verimli ve güvenli kılmak için hazır bekliyor. Artık tüm şirketlerin ve hükümetlerin Blockchain’i kullanmaya başlamasının yalnızca an meselesi olduğu söylenebilir…
Türkiye’de Blockchain Kullanan Şirketler
Tüm dünya ile birlikte Türkiye’de de birçok şirket Blockchain ile çalışmaya başladı. Örneğin; Akbank, Bankalar Arası Kart Merkezi, Copyrobo, Global Miles ve T2 Software gibi şirketler Blockchain kullanıyor.
Bitcoin ve Blockchain teknolojisi hakkında daha detaylı teknik bilgi almak istiyorsanız bu makalemize göz atabilirsiniz.